Prestatie versus genade

Wat is christelijke coaching? Waarin verschilt dat van andere vormen van coaching? Vragen die leven bij de coaches van de VCC (Vereniging van Christen Coaches), maar ook van belang voor mensen die op zoek zijn naar een coach. In de etalage van mijn coachpraktijk staat duidelijk de christelijke identiteit. Aan de hand van dit artikel wil ik u graag laten zien waar coaching voor mij overgaat in christelijke coaching.

Mensen komen bij een coach omdat zij de leiding willen (her)krijgen over (bepaalde gebieden van) hun leven. Dat kan te maken hebben met het verlangen naar persoonlijke ontwikkeling, loopbaanbegeleiding, omgaan met stress, verbeteren van de huwelijksrelatie en met behoeften op vele andere levensgebieden. Eén van de eerste vragen die zich aandient is of het van belang is om te kiezen voor het ontwikkelen van wat reeds aanwezig is (schepping) of dat er aandacht dient te worden geschonken aan dat wat de ontwikkeling tegenhoudt (verwonding).

Schepping

Bij schepping denk ik aan het feit dat God ons uniek heeft gemaakt. Het is een voorrecht om mensen te helpen ontdekken waarin zij uniek zijn. Talenten spelen hierin een belangrijke rol. Talenten bepalen weliswaar niet volledig ons uniek zijn, maar in mijn ervaring levert het ontdekken van talenten een wezenlijke bijdrage aan het besef van uniek zijn. Veel mensen zijn zich hier nauwelijks van bewust, maar als zij gaan ontdekken wat zij leuk vinden, goed kunnen en makkelijk leren daagt het besef dat wat zij zelf niet bijzonder vinden, wel degelijk bijzonder is.
Voor het ontdekken van talenten maak ik gebruik van de Jane Talenten Evaluatie. Met dit assessment worden de talenten op maar liefst 27 talentgebieden inzichtelijk gemaakt. Het is een van de weinige tools die echt de uniekheid van de coachee laat zien. Ik heb het nog niet meegemaakt dat er coachees waren met dezelfde talentencombinaties. Voor de coachees betekent dit bijna altijd ruimte voor blijdschap over wie ze mogen zijn. En het geeft concrete handvatten voor persoonlijke ontwikkeling, loopbaankeuze, verbeteren van relaties maar ook voor team- en organisatieontwikkeling.
Het ontdekken van talenten en het goede in mensen naar voren brengen gebeurt bij mij vanuit mijn geloof in God uit de bijbel. Maar is daarmee niet voorbehouden aan het christen zijn. Ook coaches met een andere achtergrond en (geloofs)overtuiging streven ernaar het goede bij hun coachees naar boven te brengen. Het christelijke aspect in coaching betreft hier met name de motivatie van de coach en het leren naar de coachee te kijken als door de ogen van God. Het doel hierbij is dan de coachee dichter bij het beeld brengen zoals God hem of haar bedoeld heeft. De coach is een christen coach.

Verwonding

In een coachtraject dient in de meeste gevallen ook aandacht te worden geschonken aan de (emotionele) verwonding. Een laag zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen, gebrekkige eigen wil, faalangst en onzekerheid vormen de blokkade in iemands leven, relaties, werk en geloof. De verwonding is vaak een gevolg van het feit dat we in ons leven niet hebben gekregen wat we nodig hadden, zoals bevestiging, aanvaarding en liefde. Of dat we wel hebben gekregen wat we juist niet nodig hadden, zoals afwijzing, vernedering, mishandeling of erger.

Om met onze emotionele verwondingen in ons leven te kunnen omgaan hebben we geleerd onze talenten in te zetten. Dit is geen bewuste keuze maar een automatisch proces. Wat hebben we als kind anders tot onze beschikking? Een voorbeeld van mijzelf mag dit verduidelijken. Een talent van mij is kennisformulering. Dat betekent dat ik goed ben in kennis tot me nemen en hier woorden aan te geven. Op de middelbare school kreeg ik bij de biologieles een vraag waarop ik het antwoord niet wist. Om te voorkomen dat ik de schaamte en afwijzing zou ervaren (mijn verwonding) door te zeggen dat ik het antwoord niet wist, spuide ik de kennis van een heel ander onderwerp. Ik zette mijn talent in om te voorkomen dat ik in mijn pijn geraakt werd.prestatie versus genade

In de Jane Talenten Evaluatie wordt dit het compensatietalent genoemd. Voor de coach een praktisch handvat om de coachee te laten ontdekken wat hij doet om zijn pijn te vermijden, maar waardoor ook zijn andere talenten onzichtbaar zijn.

In de aanpak betekent dit vaak dat het compensatietalent de ingang is naar het ‘prestatiedenken’ (zie kader).

In het prestatiedenken wordt er van uit gegaan dat elk probleem dient te worden opgelost door het neerzetten van een prestatie. De valkuil van het ontdekken van talenten is dat het prestatiedenken wordt versterkt. Tijdelijk is er wellicht een beter functioneren en meer voldaan gevoel, maar als het prestatiedenken instant blijft, zal de blokkade op den duur de kop weer opsteken. De lat is alleen nog hoger gelegd.

Het prestatiedenken kan ook veroorzaken dat door de coachee wordt gestreefd om het compensatietalent te ‘amputeren’. De ontdekking dat dit talent te veel wordt ingezet heeft in het prestatiedenken direct tot gevolg dat het probleem dient te worden opgelost door het neerzetten van een prestatie = uitbannen van wat je te veel doet. De teleurstelling is vaak groot als de coachee merkt dat dit niet lukt. Een bevestiging van de gedachte dat hij weer faalt.

Hier komen we wat mij betreft bij een wezenlijk punt van christelijke coaching. Hoe kan de coachee leren ontvangen wat hij in zijn verwonding nodig heeft? Als de afwijzing overheerst, mag en kan de coachee dan aanvaarding gaan ervaren van God (via de coach of anderen in zijn omgeving) en uiteindelijk van zichzelf? Sta ik als coach open voor Gods wil om te doen en te laten wat Hij wil? Vertrouw ik op Hem en op de relatie van de coachee met Hem of vertrouw ik op eigen inzicht, kennis en vaardigheden? Mag het prestatie denken worden omgezet in genade ontvangen?

Vanuit het geloof in God mag ik laten zien dat de coachee het niet alleen behoeft te doen; niet alleen behoeft te presteren om te worden aanvaard. Er is onvoorwaardelijke acceptatie die mensen niet volledig kunnen geven, maar die wel van God, door andere mensen heen of rechtsreeks, ervaren kan worden.

Het mag duidelijk zijn dat het prestatiedenken en genade ontvangen een spanningsveld is in elke coachsessie. Tegelijk is het ook een enorme kracht omdat beide aspecten recht doen aan de vermogens die God ons gegeven heeft. Als we onszelf leren kennen en genade leren ontvangen, gaan we dat automatisch op onze eigen unieke wijze, met onze talenten, doorgeven aan de mensen om ons heen.

Conclusie

Coaching is gericht op het weer leiding krijgen over (delen van) je leven. Het doel is bereikt als er weer verantwoordelijkheid kan worden genomen en onafhankelijk eigen keuzes kunnen worden gemaakt. Christelijke coaching mag verder gaan. God wil ons juist afhankelijkheid van Hem leren. Het is prachtig als (in een coachtraject) de eigen wil weer tot leven is gebracht. Het is nog mooier als die wil wordt gebruikt om te kiezen voor God en onze wil aan Zijn wil ondergeschikt te maken. Als coach is het mijn verlangen op beide gebieden te begeleiden met respect voor grenzen van de coachee. Het is niet de bedoeling de overtuigingen van de coach aan de coachee op te leggen. Het is tenslotte de wil van de coachee die kiest.

Het doel van christelijke coaching mag zijn dat God uiteindelijk de leiding over ons leven heeft. Daarin ligt het ontdekken van onze unieke bestemming in wie we zijn en wat we uiteindelijk mogen doen. Ik wens u genadevolle prestaties.

Henk Minnen, coach www.vanminnenuit.nl